تمرینات کاربردی و ساده برای سکته مغزی
تمرینات مناسب برای سکته مغزی
براساس نوع و شدت آسیب بیمار، تمرینات متفاوت است. ما در این نوشته تمرینات و ورزشهای مخصوص سکته مغزی را به زبان ساده همراه با تصویر برای سهولت بیشتر در اجرا بیان خواهیم کرد. تشخیص اینکه کدامیک از این تمرینات برای شما مناسب است بر عهده درمانگر شما است. قبل از معرفی این تمرینات اجازه بدهید توضیح مختصری درباره سکته مغزی و عوارض آن بگوییم.
سلولهای مغز ما از طریقِ خون جاری در مویرگ های مغز ، اکسیژن و مواد غذایی مورد نیاز خود برای زنده ماندن را دریافت می کند. اگر حتی برای لحظه ای خونرسانی به سلولهای مغز رخ ندهد سکته مغزی رخ می دهد.
عوارض سکته مغزی براساس محل آسیب و وسعت آن متفاوت است. از شایع ترین علائم و عوارض مشکلات جسمی و حسی در اندامها و صورت می باشد.
اگر مشکل تکلم یا بلع ( جویدن و قورت دادن غذا ) دارید. می توانید از گفتاردرمانی استفاده کنید. اگر مشکلات جسمی در اندامهای بدن و انجام کارهای روزانه خود دارید می توانید با کاردرمان تماس بگیرید و از او کمک بخواهید.
معرفی تمرینات مناسب برای سکته مغزی
در ادامه تمرینات و ورزشهای مناسب سکته مغزی را به تفکیک اندامها برای شما معرفی خواهیم کرد. توصیه می کنیم این تمرینات را با هماهنگی متخصص و در کنار همراه انجام بدهید.
در برخی از این تمرینات فرد خود قرار نیست کاری بکند و همراه او بر روی او تمرینات را انجام می دهد. این تمرینات سپس تحریک اعصاب می شود.
مغز ما بر اساس ویژگی ترمیم پذیری ( پلاسیتی ) در صورت تحریک قادر خواهد بود پس از آسیب دوباره مهارتهای از دست داده شده را بدست بیاورد. براساس همین ویژگی است که توصیه می شود کاردرمانی ۲۴ ساعت بعد از سکته شروع شود. در ۶ ماه اول مغز ما فرصت بیشتری برای ریکاوری دارد و آموزش الگوها و بازتوانی اندام ها سریع تر و یادگیری بیشتر میباشد.
تمرینات سکته مغزی برای پا
تمرینات پا به دلیل اهمیت راه رفتن و تعادل و پیش گیری از زمین خوردن بسیار مهم میباشد.
۱- تمرینات کششی زانو
در حالتی که بر روی صندلی نشسته اید پای چب خود را همانند تصویر بالا بیاورید. سپس به آرامی پا را به پایین بیاورید. بر روی زمین قرار بدهید.
دقت داشته باشید در زمانیکه پا خود را بالا می آورید خیلی نگه ندارید.این تمرین را در حالت خوابیده بر روی زمین نیز میتوان انجام داد .
همین تمرین را برای پای دیگر خود نیز انجام بدهید. این حرکت را می توانید برای هر پا ۱۰ بار انجام دهید.میتوان در حین بالا نگه داشتن پا از 1001 تا 1006 به آرامی شمارش کرد
۲-رژه نشسته
در حالی که بر روی صندلی نشسته اید. زانو آسیب دیده را تا سینه خود بالا بیاورید. تلاش کنید که این تمرین را با حفظ تعادل انجام دهید. سپس پا را به حالت قبل برگردانید. این تمرین را می توانید هربار ۱۰ مرتبه تکرار کنید.در صورت نیاز میتوانید از دست خود جهت کمک استفاده نمایید.
از مشکلاتی که سکته مغزی ممکن است ایجاد کند مشکل در حرکت مچ پا است. این تمرین می تواند در حرکت مچ مفید باشد.
پایی که آسیب دیده است را بروی پای دیگر قرار بدهید و سپس کف پای خود را بگیرد و سعی کنید همانند تصویر کف پا را به جلو و عقب حرکت دهید. اگر نتوانستید می توانید از دستان خود کمک بگیرید.حرکت مچ به سمت خارج و نگه داشتن مچ در حایکه به سمت خارج حرکت داده شده به بهبود دامنه حرکتی مچ پا کمک میکند.
این تمرین را حداقل 50 بار انجام دهید.
تمرینات سکته مغزی برای تعادل
تمرینات تعادل به شما کمک می کند بتوانید بایستید. راحت تر گام بردارید و احتمال افتادن شما کمتر شود. دقت داشته باشید انجام این تمرینات بدون حضور درمانگر امکان دارد سبب آسیب دیدگی شما شود
۱-چرخش تنه
تمرین فوق برای همه سطوح از آسیب می تواند مفید باشد. در حالیکه نشسته اید دو دست خود را بر روی ران یک پای خود قرار دهید. سپس تنه خود را به آرامی دو دست خود بچرخانید. اینکار را تا زمانیکه درد زیاد نشود انجام دهید.دقت داشته باشید در حد امکان لگن ثابت و شانه ها به طور کامل حرکت داشته باشد.
این حرکت را باید به آرامی انجام بدهید و به آرامی پیش بروید بطوری چرخش کامل تنه بعد از ۱۵ دقیقه انجام شود.
۲- چسبیدن زانو به سینه
خیلی راحت بر روی پشت خود دراز بکشید ، پای چپ خود را ( همانند تصویر ) به آرامی به سمت سینه خود بکشید. تمرکز خود را از پاها به فشار بر تنه قرار دهید.این تمرین در ابتدا با چرخش پا همراه میباشد که نیاز به کمک و همراهی فرد دیگری جهت بهبود حرکت دارید.
۳- ضربات انگشتان پا
به پشت دراز بکشید. هر دو پای خود را به بالا بیاورد و در زاویه ۹۰ درجه نگه دارید. سپس به آرامی همانند تصویر یکی از پاها را پایین بیاورد و با انگشت پا به کف زمین ضربه بزنید. سپس دوباره پا را به حالت قبل برگردانید.
در حالیکه پاها بالا هستند و زاویه ۹۰ درجه را حفظ کردند این تمرین را ۱۰ بار انجام بدهید.
تمرینات سکته مغزی برای دست ها
حرکات اندام فوقانی از شانه تا حرکات ظریف انگشتانم نیاز به تمرین مداوم دارد و شما برای نتیجه بهتر قطعا باید تمرینات را زیر نظر درمانگر آشنا به سکته مغزی انجام دهید.
۱-حرکات دورانی روی میز
انگشتان دو دست خود را دور یک بطری آب بهم قفل کنید. سپس بصورت دورانی ( بزرگ ) بطری را بر روی میز حرکت دهید. می توانید از دستی که مشکلی ندارد برای هدایت بطری کمک بگیرد.
دقت داشته باشید که حرکت را بصورت آهسته انجام دهید. حداقل ۱۰ بار این حرکت را می توانید انجام دهید. این یک تمرین مناسب دست افراد دارای سکته است.جهت حرکت در جهت خارج شانه آسیب دیده باشد تا باعث کاهش اسپاسم شود.
۲- وزنه بدون وزنه!
آرنج خود را بر روی میز قرار دهید. همانند تصویر به دست خود زاویه ۹۰ درجه بدهید. سپس کمی زوایه دست خود را کمتر کنید. ( کف دست خود را به سمت خود بیاورد.) سپس دوباره به عقب برگردانید.
دقت داشته باشید که در نزدیک شدن و یا دور شدن عضلات متفاوتی فعال می شوند پس هر دو حرکت را به یک اندازه انجام بدهید.در صورت شلی در عضلات یا وجود اسپاسم شما قطعا در انجام این حرکات مشکل خواهید داشت و بهتر است تا تمرینات اختصاصی با توجه به وضعیت شما توسط کاردرمانگر به شما آموزش داده شود.
۳-حرکت آغوش باز
یک بطری آب با دستی که در حرکت آن ضعف دارید بگیرید. آرنج دو دست خود را به تنه خود وصل کنید. ( همانند تصویر فوق ) و زاویه دست خود را روی ۹۰ درجه تنظیم کنید.
سپس دستان خود را در همین حالت باز کنید و دست ها را از هم دور کنید. در ادامه دوباره دست ها بهم نزدیک کنید.
در این حرکت دست ها از مرکز بدن به طرفین حرکت می کنند.
تمرینات شانه برای سکته مغزی
تمرینات شانه برای بیماران سکته مغزی علاوه بر اینکه به حرکت دست های شما کمک می کنند و می توان مانع از اختلالات دیگری نظیر شانه یخ زده شود.
شانه یک مفصل بسیار حساس و آسیب پذیر است. انجام تمرینات زیر باید با هماهنگی کامل کاردرمانگر شما باشد. برخی از تمرینات زیر ممکن است برای شما مناسب نباشد و باعث آسیب بیشتر شما گردد.
۱-تحمل وزن
همینطور که نشسته اید به آرامی بر روی شانه ای که آسیب دیده است تکیه بدهید. پای مخالف خود را کمی بالا ببرید. فشاری که به شانه شما می آید باید خیلی خفیف باشد و نباید کل وزن خود را بر روی آن شانه بیاندازید.
اگر احساس درد نکردید و همه چیز خوب بود می توانید تا ۱۰ ثانیه در همین حالت نگه دارید. اگر هر زمان احساس درد کردید بلافاصله تمرین را قطع کنید.به صاف بودن زاویه آرنج خود دقت کنید تا جهت انتقال نیرو درست باشد.
۲-هل دادن بطری آب به اطراف
یک بطری آب را بر روی میز قرار بدهید. از طریق پشت دست خود سعی کنید بطری را هل دهد و آن را به سمت کناری میز بکشاند. در حین هل دادن دقت کنید که شانه خود را بالا نبرید.
پس از انکه بطری به کناره میز رسید همین حرکت را از طریق جلوی دست خود انجام دهید و بطری را به جای قبل خود برگردانید.
این تمرین سکته مغزی برای شانه را می توانید تا ۵ بار تکرار کنید.
۳-هل دادن بطری به جلو
بطری آب را نزدیک به دست آسیب دیده خود قرار بدهید. دست خود را مشت کنید و به آرامی بطری آب را مستقیم به جلو هل بدهید.در صورتی که دامنه حرکتی آرنج شما کامل نیست در ابتدا بر روی کامل شدن دامنه حرکتی آرنج تمرکز کنید و در هنگام انجام حرکت از حرکت تنه خودداری کنید.
تمرینات سکته برای مچ دست ، انگشتان و دست
تمرینات ظریف برای انگشتان و مچ دست بسیار مهم میباشد و تا دامنه حرکتی مفاصل به دست نییاید حرکت امکان پذیر نمیباشد.
۱-کشش سطح دست
دست خود را بصورت کامل روی سطح میز باز کنید.در صورت خم بودن انگشتان دست دیگر را روی دست خود قرار دهید و با فشار بر روی دست دست را صاف کنید و در حالت صاف نگه دارید.
۲-خم کردن مچ دست
ساعد خود را روی میز قرار دهید و با دست دیگر سعی در حرکت دادن مچ دست آسیب دیده کنید از دامنه حرکتی کم شروع کنید تا باعث کشیدگی در تاندون های دست نشود.
۳-حرکت کناری مچ دست ( چپ و راست کردن )
کف دستی که آسیب دیده است را بر روی میز قرار دهید و با دست دیگر سعی در حرکت دست آسیب دیده به سمت راست و چپ کنید
4- چرخش بطری در کف دست
بطری آب را بر روی کف دست خود قرار دهید سپس با جمع کردن انگشتان سعی کنید بطری آب را محکم بگیرد. البته این حرکت در افراد دارای اسپاسم در انگشتان امکانپذیر نمیباشد و در ابتدا باید بر روی حرکات انگشتان کار کرد.
یکی از عوراض سکته مغزی فلجی یک اندام یا چند است. فلجی می تواند اندامهای یک طرف بدن را درگیر کند. دقت داشته باشید تمرینات که در زیر معرفی می شوند می بایست در کنار جلسات کاردرمانی باشند و در نظر داشته باشید باید از ابتدا زیر نظر کاردرمان پروسه توانبخشی خود را دنبال کنید.
تمریناتی که برای فلجی اندامها می توان انجام داد از جنس تمرینات غیرفعال می باشند. در تمرینات غیر فعال یا passive می بایست یک نفر دیگر به کمک شما بیاید و آن تمرینات را بر روی اندام فلج انجام دهد.
۱-پشت و رو کردن دست
کف دستی که فلجی دارد را بر روی سطح میز قرار دهید. سپس از طریق دست دیگر، کف دست را همانند تصویر دوم برگردانید. این حرکت رفت و برگشتی را می توانید به صورت چرخشی و یا حرکت به طرفین انجام داد.
۲-چرخش به کنار
برای انجام این تمرین، شما نیاز به مراقب و همراه دارید. به پشت دراز بکشید و پاهای خود را در زاویه ۹۰ درجه خم کنید. سپس به آرامی ، پاهای خود را به یک طرف ببرید و اجازه بدهید تا زانوهایتان کف زمین را حس کنند.در صورت شلی در اندام تحتانی دو زانو را بهم ببندید .
در پایان ذکر چند نکته حائز اهمیت میباشد:
1.تمامی تمرینات باید توسط کاردرمانگر تجویز و آموزش داده شود.
2.بسیار مهم میباشد تمرینات در منزل نیز تکرار شوند.
3.لزوم شروع کاردرمانی بلافاصله پس از ترخیص از بیمارستان مهم میباشد و بیمار باید به سرعت شروع به تمرین کند و اندام درگیر را در فعالیت های روز مره به کار گیرد.
کاردرمانی تخصصی سکته مغزی در کلینیک کاردرمانی رها
جهت مشاوره و هماهنگی ویزیت با شماره های 09125066759 و 02144427580 تماس بگیرید
